Het verzet van de Russische president Vladimir Poetin tegen Europese oliesancties heeft een averechts effect gehad en kan Rusland dit jaar 150 miljard dollar kosten, stelt politiek strateeg Timothy Ash van de Royal Bank of Canada. 

“Het dilemma dat Poetin Europa voorschotelde was het volgende: Europa werd gevraagd of het, gelet op zijn behoefte aan gas om huizen te verwarmen en de industrie van energie te voorzien, meer gaf om de voortzetting van deze relatief goedkope en belangrijke energielevering, of dat het meer gaf om Oekraïne”, aldus Ash dinsdag in een opiniestuk voor het Center for European Policy Analysis.

Europese landen hebben er afgelopen jaar voor gekozen forse beperkingen op te leggen aan de inkoop van Russische olie. Als vergelding voor de westerse handelsbeperkingen, kneep Rusland gasleveringen naar Europa af, waardoor de gas- en elektriciteitsprijzen de pan uit zijn gerezen. 

Vanwege westerse sancties kunnen Russische olieleveranciers geen gebruik meer maken van westerse scheepvaart- en verzekeringsdiensten, tenzij de ruwe olie tegen maximaal 60 dollar per vat wordt verkocht.

Rusland heeft hiervoor een vergeldingsactie aangekondigd. Het land dreigt de oliehandel met diverse westerse landen stop te zetten en wil zijn olieproductie met 700.000 vaten per dag te verminderen. Dat zou olieprijzen voor het westen kunnen doen stijgen.

Maar lijdt vooral Rusland, niet Europa. Ash merkt op dat de prijs van Russische olie momenteel 30 tot 40 procent lager ligt dan bijvoorbeeld Brent-olie uit de Noordzee. De lagere prijzen voor Russische olie en de productiebeperking kunnen Rusland dit jaar in totaal 150 miljard dollar aan inkomsten kosten.

Samen met hogere militaire en sociale uitgaven zou dat het begrotingstekort van Rusland dit jaar kunnen doen oplopen tot wel 7 procent van het nationaal inkomen, aldus Ash. 

"Dit alles onderstreept de inschattingsfouten die Vladimir Poetin heeft gemaakt, toen hij met de invasie van Oekraïne begon", schrijft Ash. "Poetin leek een uitgekiende strategie te hebben en velen suggereerden dat Europa uiteindelijk zou bezwijken." 

Ash noemt in zijn stuk vijf redenen waarom de pogingen van Rusland om zich tegen de handelsbeperkingen te verzetten grotendeels zijn mislukt.

  1. Het gasverbruik in Europa is gedaald door de stijgende gasprijzen.
    De vraag naar gas is in Duitsland met 25 procent gedaald, wat het aanbodtekort en de pijn van de recordhoge energieprijzen heeft verzacht. Het heeft ook de vraag naar Russische energie verminderd - een belangrijke tegenslag voor het Kremlin.
  2. Tot nu toe is de winter in Europa zacht geweest.
    Warmere temperaturen helpen de vraag naar energie in toom te houden en de problemen met het aanbod op te lossen. 
  3. Europa heeft andere aanbieders van vloeibaar aardgas gevonden en voorraden aangelegd.
    De VS heeft zich opgeworpen als 's werelds grootste LNG-leverancier en Europa heeft flinke gasvoorraden aangelegd in de zomer van 2022. Volgens persbureau Reuters zijn de gasopslagen van de EU momenteel voor 83,5 procent gevuld. 
  4. De olieprijs van 60 dollar heeft de Russische economie hard getroffen.
    De Russische centrale bank noemde het prijsplafond voor Russische olie en Europese sancties "economische schokken" voor de Russische economie. De olie-inkomsten van Rusland daalden in de laatste week van 2022 met 15 miljoen dollar en er zijn nog maar een beperkt aantal kopers van Russische ruwe olie over, die tegen fikse kortingen inkopen.
  5. De inval van Rusland in Oekraïne heeft de wereldwijde vraag naar olie en gas doen afnemen.
    Dat komt omdat de oorlog in Oekraïne de wereldwijde economische groei tegenwerkt, zegt Ash, waardoor de honger naar grondstoffen, waaronder Russische olie en gas, wordt gedrukt. 

Ash voorspelt daarnaast dat Europa z’n afhankelijkheid van Russische energie zal blijven afbouwen, waardoor de Russische economie onder nog grotere druk komt te staan. "Het algemene resultaat zal een harde klap zijn voor de Russische stabiliteit, waardoor de economische malaise en achteruitgang van Rusland op langere termijn versneld worden", schrijft hij.

De Russische verliezen kunnen nog toenemen wanneer de Europese Unie in februari van dit jaar Russische olieproducten, zoals petroleum en diesel, verbiedt. Dat embargo zou een grotere impact kunnen hebben dan het verbod op ruwe olie, zei een hooggeplaatste Russische ambtenaar tegen Reuters.

LEES OOK: Ruslands isolement tast zijn economie aan en zal de status van Moskou als energiesupermacht ondermijnen, zeggen westerse economen